دیه چیست؟

دیه چیست؟

دیه یک انسان مال و پولی که بعد از مرگ و یا قطع عضو و آسیب جسمی به شخص و یا ورثه او پرداخت می‌شود. احکام دیه در بخشی از دیات قانون مجازات قوانین جمهوری اسلامی ایران مصوب سال 1392 و همچنین کتابهای فقهی آمده است. مقدار دیه آسیب‌های مختلف در منابع دینی و اسلامی بیان شده است. در مواردی که مقدار معینی به‌عنوان دیه تعیین نشده، مالی به‌عنوان ارزش به آسیب‌‌دیده پرداخت می‌شود.

میزان دیه در برخی از شرایط خاص مانند وقوع جنایت در حرم مکی و ماه‌های حرام افزایش می‌یابد که در اصطلاح فقهی به‌آن تغلیظ دیه نیز می‌گویند. در رابطه با اینکه میزان دیه در شرایط متفاوت چقدر می‌باشد بهتر است با یک وکیل مشورت کنید.

ماهیت دیه

بنابر روایات اسلامی مقدار دیه کامل در زن و مرد و یا مسلمان و غیرمسلمان تفاوتهایی دارد. البته برخی از فقیهان با این تفاوت مقدار مخالف بوده و حکم به تساوی دیه در همه انسان‌ها قرار داده‌اند.

دیه از نگاه اسلام

از نظر شرع اسلام، اگر انسانی هم نوع خود را بکشد یا یکی از اعضای او را قطع و یا ناقص نماید و یا وی را مجروح کند باید به وی یا وارثانش مال مشخصی به‌عنوان دیه پرداخت نماید که به‌آن مال، دیه می‌گویند. در منابع اسلامی و متون فقهی اندازه دیه برای هر نوع آسیب بیان شده است و در مواردی که مقداری معین نشده است، به آسیب‌دیده مالی به‌عنوان ارزش داده می‌شود. در قرآن به مسأله دیه در آیه 92 سوره نساء اشاره شده است که به آیه دیه نیز مشهور است.

دیه از بین رفتن کارایی یک یا چند اعضای بدن

در مواردی که عضوی آسیب ظاهری ندیده است ولی منافع و کارایی آن از بین رفته، نیز به آسیب‌دیده دیه تعلق می‌گیرد. مانند اینکه حس شنوایی یا بویایی انسانی از بین برود. دیه در اصل، جبران قتل و یا آسیب‌های غیرعمدی و یا خطائی است ولی در جرائم عمدی نیز آسیب‌دیدگان می‌توانند به‌جای قصاص کردن(تلافی بوسیله واردکردن آسیب مشابه) دیه بگیرند. این نوع از دعاوی ها مربوط به دعاوی های کیفری می‌باشد چرا که آسیب وارد شده به‌فرد یک جرم تلقی می‌شود.

تقسیمات دیه

بنابر نوع آسیبی که به انسان وارد می‌شود ماهیت دیه را به دیه اعضاء، دیه جان و دیه منافع تقسیم کرده‌اند. رفتاری که موجب آسیب به طرف مقابل شده است نیز در سه حال اتفاق می‌افتد. که در ادامه با وکیل دیه به بررسی آن ها خواهیم پرداخت.

به‌صورت عمد

آسیبی که با قصد و اختیار وارد شود. بنابر دستورات اسلامی، موجب حق قصاص یا (تلافی بوسیله واردکردن همان آسیب) برای آسیب‌ دیده شکل می‌گیرد ولی وی می‌تواند از قصاص چشم‌پوشی کرده و دیه دریافت نماید و نیز می‌تواند ببخشد. این نوع از دعاوی های کیفری در قتل ها و یا مواردی مانند اسید پاشی بسیار زیاد می‌باشد.

شبه‌عمد چیست؟

به‌معنی آسیب به‌صورت غیر عمد مثلا زد و خورد برای دفاع از خود و یا زد و خورد به‌صورت شوخی که منجر به قتل شود. در این نوع از موارد فرد به‌عنوان قاتل شناسایی نمی‌‌شود و قتل عمدی صورت نگرفته است اما به‌معنی بی‌گناه بودن فرد نمی‌‌باشد و باید رضایت سرپرست را به‌دست آورید بهتر است در این زمینه از مشاوران حقوقی استفاده کنید.

خطای محض چیست؟

نه قصد جنایت وجود دارد و نه انجام کاری که منجربه آن شده است. مانند زمانی که بخواهید به چایی تیر پرتاب کنید و اصابت کند به شخص دیگری بدون اراده و قصد شکل گیرد.

ماهیت دیه نفس یا جان چیست؟

اگر فردی به قتل عمد مرتکب شود باید دیه پرداخت کند مگر اینک وراث به دیه رضایت دهند که در این صورت دیگر قصاص شکل نمی‌‌گیرد.

مهلت پرداخت دیه چقدر است؟

مهلت پرداخت دیه قتل عمد، حدودا یک سال است و از مال خود قاتل پرداخت خواهد شد. فرصت پرداخت دیه قتل شبه‌عمد دو سال است و از مال خود قاتل پرداخت می‌‌شود. فرصت پرداخت دیه قتل خطای محض سه سال می‌باشد. پرداخت این دیه برعهده عاقله است که باید از مال خود بدهند و نباید به‌جای آن چیزی از قاتل بگیرند. شما برای اطلاع از شرایط و مبلغ دقیق دیه می‌توانید از خدمات حقوقی استفاده کنید.

ماهیت دیه اعضاء

بنابر یک قاعده کلی در فقه اسلامی، اعضای اصلی بدن انسان مانند زبان که یکی هستند دیه کامل دارند و اعضای جفت مانند گوش‌ها، چشم و بینی، اگر هر دو آسیب ببینند دیه کامل و آسیب‌دیدگی یکی از آنها موجب نصف دیه کامل می‌شود.

برخی از اعضایی که دیه آنها دیه کامل است عبارتند از:

• شکستن کمر بگونه‌ای که فرد نتواند بنشیند
• از بین بردن تمام دندان‌ها
• از بین بردن تمام انگشتان هر دو دست یا انگشتان هر دو پا، قطع نخاع، دیه منافع

در فقه اسلامی برای آسیب رساندن به منافع و کارکرد برخی از اندام‌های انسان مانند قدرت تعقل، شنوایی، بینایی و بویایی حتی اگر ظاهر آن عضو سالم باشد دیه تعیین شده است. بطورمثال از بین رفتن صوت موجب دیه کامل است و اگر علاوه بر صدا، حرکت‌های زبان نیز از بین برود دو سوم دیه زبان نیز به‌این مقدار افزوده می‌شود.

در صورت سیاه شدن پوست صورت، شش هزارم دیه کامل و در صورت کبود شدن پوست صورت، سه هزارم دیه کامل و النهایه در صورت سرخ شدن پوست صورت، یک و نیم هزارم دیه کامل است. در این مورد وکلای آوای وکلا می‌توانند به‌راحتی به‌شما راهنمایی ارائه دهند.